Święta Wielkanocy, Wielkiejnocy, czy Wielkiej Nocy?

Święta Wielkanocy czy Wielkiejnocy

Wielkanoc to najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie, upamiętniające zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Obchodzone jest w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca, przypadającej po 21 marca (czyli dacie kalendarzowej wiosny). To tłumaczy, dlaczego święto to jest ruchome i w każdym roku przypada w innym dniu.

Samo słowo Wielkanoc powstało przez połączenie przymiotnika wielka z rzeczownikiem noc i pierwotnie była używana w formie rozdzielnej: Wielka Noc, święta Wielkiej Nocy.

Z czasem to połączenie wyrazowe stało się nierozdzielnym zrostem, czyli jednym wyrazem. W kontekście wymowy skutkuje to przeniesieniem akcentu:

Wielka Noc ale Wielkanoc

(porównaj: Biały Stok vs Białystok albo Rzecz Pospolita vs Rzeczpospolita – wszak w języku polskim akcentowana jest przedostatnia sylaba).

A w kontekście deklinacyjnym? Jak odmienić Wielkanoc w dopełniaczu:

święta Wielkanocy czy święta Wielkiejnocy?

Obie formy są poprawne. Pierwszy człon (przymiotnikowy) pozostawiamy w mianowniku: święta Wielkanocy, lub oba człony (przymiotnikowy i rzeczownikowy) deklinujemy: święta Wielkiejnocy.

To samo dotyczy zresztą pozostałych przypadków. Oto pełna deklinacja obu (poprawnych) wariantów Wielkanocy / Wielkiejnocy:

MIANOWNIK: Wielkanoc

DOPEŁNIACZ: Wielkanocy / Wielkiejnocy

CELOWNIK: Wielkanocy / Wielkiejnocy

BIERNIK: Wielkanoc / Wielkąnoc

NARZĘDNIK: Wielkanocą / Wielkąnocą

MIEJSCOWNIK:  Wielkanocy / Wielkiejnocy

WOŁACZ: Wielkanoc / Wielkanocy

A co z formą rozdzielną? Czy możliwa jest odmiana: święta Wielkiej Nocy?

Moje wyczucie językowe podpowiada mi, że w niektórych przypadkach forma rozdzielna może być prawidłowa. Źródła naukowe potwierdzają moje przypuszczenie prawidłowości takiej pisowni, “o ile myślimy przy tym o rzeczywistej wielkości tamtej nocy, kiedy to stało się coś tak wielkiego…” [cytat za SJP PWN, Jerzy Bralczyk].

Na koniec ciekawostka: dlaczego święto wielkanocne obchodzone jest w nocy, jak sugeruje nazwa? Otóż według przepisów obrządku rzymskiego, niedziela wielkanocna rozpoczyna się już w sobotę po zachodzie słońca (czyli dziś). Są to tzw. obrzędy Wigilii Paschalnej, Wielkiej Nocy.

Życzę Wam Radosnych Świąt Wielkiejnocy!

Włodzimierz

Osoby, które weszły na ten wpis, wpisywały w wyszukiwarce Google często poniższe frazy kluczowe:

  • https://blendy pl/swieta-wielkanocy-wielkiejnocy-czy-wielkiej-nocy

3 komentarze

  1. Nigdy za dużo wpisów i artykułów na temat poprawności naszego języka! Bo ta poprawność stanowi przecież o jego kulturze i pielęgnuje tradycję!
    A propos Wielkanocy/Wielkiejnocy – przypomina mi się ten fragmencik z IV części “Dziadów”:
    Biegną wody potoku,
    Pamięć nie w naszej mocy:
    Już tylko raz co roku,
    Około Wielkiejnocy.
    Gustaw śpiewa fragment ludowej piosenki, z którego widać, że niegdyś ta forma “Wielkiejnocy” była używana.
    Pozdrawiam serdecznie Autora bloga, który trudzi się, abyśmy mówili i pisali poprawniej .
    I życzę Mu radosnych Świąt Wielkanocnych. Bo jednak tę formę lubię najbardziej.

    • Pani Ewo! Nie sądziłem, że ten wpis, w okresie świątecznego wyciszenia, wzbudzi jeszcze czyjąś uwagę, a tym bardziej komentarz. Dziękuję za cytat i za życzenia. Życzę Pani Cudownych Świąt! Bo przecież nie ma większego cudu niż Wielka Noc! Pozdrawiam!

      • Pięknie dziękuję za odpowiedź i życzenia! To prawda: nie ma większego cudu niż Wielka Noc. Już minęła, ale wciąż trwa Oktawa, więc okazji do radości jeszcze wiele 🙂
        A poprawna polszczyzna to temat zawsze aktualny, dlatego postaram się regularnie zaglądać na ten blog. Prawdę mówiąc, wcześniej nie wiedziałam, że istnieją blogi na temat poprawności językowej i błędów. To pierwszy, na jaki trafiłam. To interesujący pomysł i wiele osób może skorzystać z wiedzy, którą Pan przekazuje.
        Ja również pozdrawiam!

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Subskrybuj kanał RSS

subskrybuj kanał RSS bloga o błędach językowych

PRZYJACIELE i PARTNERZY:

Szkolenia dla firm

Akcesoria do tabletów

Kosmetyki i suplementy dla Twojego zdrowia

 Podróże Inspiracje Biznesy