“Spieprzaj dziadu!” to zwrot poprawny czy błędny? Zaznaczam, że nie chodzi mi o formę trybu rozkazującego czasownika “spieprzać”,  pochodnego od czynności przyprawiania potraw, lecz o prawidłowość formy wołacza rzeczownika “dziad”. Odpowiedź znam i zaraz Wam zdradzę, skupmy się jednak przez chwilę na samym znaczeniu słowa “dziad”. Jak podaje Słownik Języka Polskiego i inne źródła, dziad ma...

Odpowiedź na pytanie zadane w tytule: “Jak się pisze: cham czy ham?” jest jednoznaczna i nie budzi wątpliwości: słowo “cham” piszemy przez “ch”! Nie ma w języku polskim słowa “ham”. Istnieje ono w języku angielskim i oznacza szynkę. A co słowo “cham” znaczy po polsku? Określa ono dziś: prostaka, człowieka ordynarnego, czasem wulgarnego. Dawniej używano słowa “cham” jako...

“Do Siego Roku!”  … zawołała do mnie kasjerka w sklepie, kiedy robiłem ostatnie przedsylwestrowe zakupy w Starym Roku. Zawsze zastanawiał mnie zwrot “do siego roku”. Co oznacza? Skąd się wziął? Jaki jest jego źródłosłów? Jakiś czas temu uczyniłem zadość mojej ciekawości i wyjaśniłem tę kwestię. Powracam do niej właśnie teraz, ponieważ dzisiejsza data to pierwszy stycznia, czyli Pierwszy Dzień Nowego Roku. Już...

Półtora czy półtorej? Oto jest pytanie… Dzień dobry! Na początek pytanie na rozgrzewkę, które sam sobie często zadaję: “Skąd się w ogóle wzięło słowo półtora?” Otóż, pierwowzorem dzisiejszego półtora na określenie liczebnika ułamkowego 1,5 (jeden i pół) jest dawna forma pół wtora => półwtora. Jak podaje Słownik Języka Polskiego PWN, analogiczną budowę miały kiedyś wyrazy półtrzecia na określenie liczby 2,5 (dwa i pół),...

Dwu czy dwóch? Dwóch czy dwoje? Dwa pozornie proste pytania zadane w temacie tego artykułu, po wnikliwej analizie okazują się być tylko przedsionkiem do komnaty nieogarniętej wiedzy. Zaproszeniem do poznania źródeł uznanych dziś kanonów poprawności: prasłowiańszczyzny (uwielbiam dźwięk tego słowa). Brzmi groźnie. Gotowi na nową wiedzę? Zacznijmy od początku. Dwa to liczebnik. Jeżeli kupujemy w sklepie dwa kilo mąki lub wykonujemy dwie czynności...

Jak poprawnie napisać: spod czy z pod? Czy powinniśmy używać formy: “Złodziej umknął z pod domu na oczach wszystkich.” czy też “Złodziej umknął spod domu na oczach wszystkich.” Przykłady można mnożyć: spod / z pod lady spod / z pod brzóz spode / z pode łba Uprzedzając zgadywanki odpowiadam: prawidłowa jest forma pierwsza, czyli spod mimo, iż jeszcze 80 lat temu obowiązywała pisownia z pod. Słowo spod jest tzw. zrostem...

Jestem Góralem i poślubiłem Ślązaczkę, czyli Hanyskę. Mimo siedmiu lat małżeństwa, wspólnego życia, dwóch dzieciaków w dorobku, do dziś nie mogę pojąć niektórych śląskich pojęć. Weźmy na przykład słowo “synek”, które może być tak różnie interpretowane. Popularna onegdaj reklama piwa mówiła słowami aktorów: “Te, synek, daj tu ty jedne piwo!” “Synek” w pojęciu Ślązaków jest pojęciem neutralnym, ewentualnie ma...