Doktor to stopień naukowy.

Słowo to pochodzi z języka łacińskiego doctor, co znaczy “nauczyciel” => od czasownika docēre = “uczyć”. (Porównaj niemiecki czasownik dozieren = “wykładać”.)

Co ciekawe, stopnie naukowe w Polsce są tylko dwa:

doktor i doktor habilitowany.

Przed stopniem naukowym są tytuły zawodowe, niezbędne do otrzymania stopnia naukowego:

licencjat, magister, magister inżynier, lekarz medycyny, lekarz weterynarii i inne.

Po stopniu naukowym jest tytuł naukowy profesora, przyznawany przez Prezydenta RP.

Tytułu naukowego profesora nie należy mylić ze stanowiskami uczelnianymi profesora nadzwyczajnego i profesora zwyczajnego, przewidzianymi dla pracowników naukowych, posiadających stopień naukowy doktora habilitowanego, lub tytuł naukowy profesora.

Uff… przed przystąpieniem do tego artykułu sam nie wiedziałem o różnicach pomiędzy tytułem zawodowym, stopniem zawodowym, tytułem naukowym, a stanowiskiem na uczelni.

Więcej o stopniach naukowych i tytule naukowym możesz przeczytać w Internetowym Systemie Aktów Prawnych.

Wróćmy jednak do zasadniczego tematu tego artykułu:

Jak poprawnie pisać skrótowce od doktorskiego stopnia naukowego i jak je (jeśli w ogóle) odmieniać?

Po raz pierwszy temat ten pojawił się przy okazji konferencji, organizowanej przez moją żonę i przeze mnie w marcu tego roku.

Głównym Prelegentem był wówczas profesor doktor habilitowany, w skrócie prof. dr hab. Marek Szopa.

Dlaczego dwa z powyższych skrótowców są zakończone kropką, a jeden nie? Otóż:

Po skrótowcu zakończonym ostatnią literą skracanego wyrazu (w tym przypadku; doktor), kropki nie ma!

Natomiast po skrótowcu niezakończonym literą skracanego wyrazu (profesor, habilitowany), kropka być musi!

“Doktorowe schody” zaczynają się w momencie deklinacji skrótowca. Tak! Skrótowce można deklinować, nawet na dwa sposoby!

Oto prosty przykład w dwóch wariantach:

“Podczas konferencji spotkałem się z drem Blendowskim.”, lub:

“Podczas konferencji spotkałem się z dr. Blendowskim.”

Skąd w drugim przykładzie kropka po “dr”?

Skrótowiec dr w przypadkach zależnych (w powyższym kontekście jest to narzędnik: z kim? z czym?) nie kończy się ostatnią literą skracanego wyrazu. Zatem, po ostatniej literze skracanego wyrazu w mianowniku, stawiamy kropkę.

“z doktorem” = “z dr.”

Możemy też, w przypadkach zależnych (czyli wszystkich, z wyjątkiem mianownika i wołacza), do skrótu dr dodać końcówkę fleksyjną, przypisaną do pełnej wersji “doktora”, czyli:

Liczba pojedyncza

MIANOWNIK: doktor / dr

DOPEŁNIACZ: doktora / dra

CELOWNIK: doktorowi / drowi

BIERNIK: doktora / dra

NARZĘDNIK: z doktorem / drem

MIEJSCOWNIK: o doktorze / drze

WOŁACZ: doktorze! / drze! *

Liczba mnoga

MIANOWNIK: doktorowie / dr

DOPEŁNIACZ: doktorów/ drów

CELOWNIK: doktorom / drom

BIERNIK: doktorów / drów

NARZĘDNIK: z doktorami / drami

MIEJSCOWNIK: o doktorach / drach

WOŁACZ: doktorowie! / drowie! *

 

* Mam szczere wątpliwości, czy odmiany skrótowców w wołaczu są zasadne, dlatego skreśliłem je. Przypadek wołacz, jak sama nazwa wskazuje, wywodzi się pierwotnie z języka mówionego. Zwracamy się do kogoś w ten sposób:

“Panie doktorze!” / “Panowie doktorowie!”

Można oczywiście przenieść zwrot werbalny na język pisany, np. stosując apel do lekarzy w stopniu doktora, w prasie lokalnej:

“Panowie doktorowie! Nie przepisujcie tak wielu lekarstw!”

Wątpię, by forma pisana:

“Panowie drowie! Nie przepisujcie tak wielu lekarstw!”

była poprawna, bo na pewno zrozumiała nie jest. 😉

***

Jeśli dla kogoś z Was powyższe konstrukcje fleksyjne skrótów wydają się językowo dziwaczne (dla mnie osobiście tak), można uprościć sobie życie, stosując alternatywne wersje z kropką. W każdym przypadku zależnym liczby pojedynczej odmiana jest taka sama:

dr.

WSKAZÓWKA #1

Mianownik skrótowca dr w liczbie mnogiej piszemy:

dr dr

Pozostałe przypadki zależne natomiast w formie:

dr. dr.

WSKAZÓWKA #2

Jeśli doktor jest kobietą, tego stopnia naukowego nie odmieniamy:

M: To jest doktor Poprawna.

D: Brakuje doktor Poprawnej.

C: Dziwię się doktor Poprawnej.

B: Podziwiam doktor Poprawną.

N: Rozmawiam z doktor Poprawną.

Msc: O doktor Poprawnej wiele się pisze.

W: Doktor Poprawna!

***

Zamknijmy klamrą etymologiczną temat doktora i, dla relaksu umysłu, popatrzmy na inne neologizmy, mające swój źródłosłów w doktorze, czyli w “nauczycielu”…

• doktoryzować = nadać komuś tytuł doktora
• doktoryzować się = uzyskać stopień doktora
• doktoryzowanie = forma rzeczownikowa czasownika doktoryzować

A na koniec KONKURS! Kto znajdzie najdłuższy w Polsce tytuł naukowy? Mój typ poniżej:

Prof. n. tech. dr hab. n. fiz. inż. lek. med.

Proszę o propozycje w komentarzach! 🙂

Pozdrawiam!

Włodzimierz

Osoby, które weszły na ten wpis, wpisywały w wyszukiwarce Google często poniższe frazy kluczowe:

• https://blendy pl/dra-czy-dr-doktor-doktora-doktoryzuje